Het onthaal van nieuwkomers
Brussel is een stad met een sterk internationaal karakter. Vandaag leven er ongeveer 180 nationaliteiten samen, en ieder jaar trekken maar liefst 50.000 mensen vanuit het buitenland naar Brussel om er zich te vestigen. Voor sommige mensen kan de aankomst in een nieuwe stad, met een nieuwe sociale, culturele of administratieve omgeving, een schok teweegbrengen, of ze kunnen ten minste wat hulp nodig hebben bij het begrijpen van en zingeven aan bepaalde manieren van functioneren.
Sinds 2003 heeft de Vlaamse Gemeenschap een integratieparcours uitgestippeld dat in het noorden van ons land al snel verplicht is geworden. Aan Franstalige kant was de dominante politieke instelling om eerst na te denken over de verbetering van de toegang van nieuwkomers tot de algemene diensten. Omwille van diverse redenen hebben de Franstalige overheidsdiensten echter uiteindelijk beslist om het Vlaamse voorbeeld te volgen. De Franstalige Brusselaars (de COCOF) en Franstaligen in Wallonië hebben bijgevolg gelijkaardige parcours gecreëerd: een onthaalparcours in Brussel, en een integratieparcours in Wallonië. Vanaf 18 juli 2013 (de datum van de aanvaarding van het decreet door de COCOF) beschikte Brussel over een Franstalig onthaalparcours voor nieuwkomers, een aanbod dat het al bestaande Nederlandstalige parcours in de hoofdstad dus moest aanvullen.
Dat parcours richt zich tot mensen uit andere landen die sinds minder dan drie jaar op legale en langdurige wijze in België gevestigd zijn. Het doel ervan is een globaal en geïntegreerd aanbod te presenteren. De deelnemende personen krijgen Franse lessen aangeboden, alsook informatie en opleidingen rond het thema van burgerschap in België en in Brussel, rechten en plichten van de Belgische burger, gekoppeld aan een individuele sociale begeleiding. De centrale doelstelling hierbij is een grotere autonomie van de nieuwe Brusselaars.
Vandaag wordt het parcours geïmplementeerd door drie onthaalbureaus voor nieuwkomers (of BAPA), gelegen in Brussel-Stad, Molenbeek, Schaarbeek en Vorst. Zij kunnen rekenen op de steun van een vijftiental vzw’s die lessen ‘Frans als nieuwe taal’ (of FLE) of alfabetisering aanbieden.
Momenteel wordt de opvolging van het Franstalige parcours in Brussel nog op vrijwillige basis aangeboden. De COCOM heeft echter een verordening aangenomen die het parcours binnenkort verplicht zal maken voor sommige categorieën van migranten. De inwerkingtreding van die verordening mag dan voorzien zijn in de loop van 2021, sommige instellingen of publieke administraties schrijven het onthaalparcours nu al voor. Zo worden bepaalde begunstigden van de integratietegemoetkoming voortaan door het OCMW verplicht het onthaalparcours te volgen. Ook oriënteren de gemeenten bepaalde nieuwkomers richting het onthaalparcours bij de samenstelling van hun aanvraagdossier voor de Belgische nationaliteit of om het bewijs te leveren van hun integratie-inspanningen, wat inderdaad vereist is voor de vernieuwing van sommige verblijfsvergunningen.
Het onthaal van nieuwkomers… en de missies van het CRAcs
In het begin beperkten de missies van het Regionaal Centrum voor Steun aan de Sociale Cohesie (of CRAcs) zich tot de sociale cohesie en een zeer specifiek, door de COCOF gecreëerd apparaat, maar sinds 2016 breidden de taken van het CRAcs (en daarmee ook die van het CBAI) zich uit tot de kwestie van de opvang van nieuwkomers.
Zo verzekert het CRAcs de jaarlijkse evaluatie van de werking van het onthaalparcours. Deze evaluatie bestaat uit verscheidene thematische of algemene verslagen, bestemd voor het college van de COCOF, d.i. de vertegenwoordiger van de missie en ook meteen het orgaan dat belast is met de Franstalige integratiepolitiek in Brussel. In die optiek heeft het CRAcs een verslag gemaakt over de oorspronkelijke implementatie van het parcours, rond het thema van sociale begeleiding zoals dat in de BAPA’s wordt voorgesteld, enz. Deze verslagen zijn beschikbaar op de website van het CBAI.
Het CRAcs verricht ook onderzoek naar thematieken die gelinkt zijn aan het onthaal van nieuwkomers. Zo inventariseerde het de situatie van nieuwkomers in Brussel, en analyseerde het de factoren die het slagen, mislukken of opgeven van de modules voor talenopleiding beïnvloeden.
Verder wordt er gewerkt aan steun aan de verschillende actoren in de sector. Op die manier wil het CRAcs de kabinetten, administratie, BAPA’s en de actoren van de talenopleiding ondersteunen. Dit werk, dat enerzijds reflexiviteit en globale reflectie kan aanmoedigen en anderzijds zich tot meer technische aspecten kan verhouden, vindt zijn weerslag in nota’s, interventies bij groepsvergaderingen, het animeren van overlegmomenten enz.
Ten slotte is het de taak van het CBAI om vormingspersoneel tot het burgerschap op te leiden. Deze personen moeten namelijk over een opleidingsattest beschikken dat werd uitgereikt door een erkend organisme, en ook nog over een geldig attest van doorlopende opleiding.